Voedselbossen ontstaan op steeds meer plekken in Nederland. Het enthousiasme voor deze duurzame, natuurlijke vorm van landbouw is groot. Een voedselbos levert uiteraard voedsel, maar vergt ook weinig onderhoud, is een paradijs voor insecten en andere dieren, verbetert de bodem en zuivert de lucht. Voor de Brabantse Milieufederatie maakte ik een portret van een voedselboswachter: Geertje Jansen van Voedselbos Graafse Akker in ‘s-Hertogenbosch.
Geertje Jansen is een van de Transfarmers, een enthousiaste groep stadslandbouwers die de zorg voor buurtbewoners en een gezonde bodem combineren. Ze beheren samen met anderen een stuk grond van 1 hectare midden in de Graafse wijk in ‘s-Hertogenbosch: de Graafse Akker. Onlangs volgde Jansen de cursus Voedselbossen bij de Brabantse Milieufederatie en ging meteen aan de slag. Ze is nu voedselboswachter in het eerste Bossche voedselbos op de Graafse Akker.
Voedselboswachter
Jansen over de term voedselboswachter: “Als je snapt hoe een voedselbos werkt, ben je wat mij betreft geschikt om voedselboswachter te worden. Ik vind dat een voedselboswachter zich vooral in moet zetten om het idee voedselbos uit te dragen, mensen laten zien hoe je op een andere manier voor voedsel kunt zorgen. Kiezen voor leven in het ritme van de natuur. Het fenomeen voedselbos ligt in het verlengde van de permacultuur. Het gaat er juist om dat je niets doet en de natuur haar gang laat gaan. Het is voor ons ook echt een statement tegen de snelle maatschappij. Neem de tijd, de natuur laat zich niet dwingen. Mensen kunnen daar een voorbeeld aan nemen.”
Cursus voedselbossen
Tijdens de voedselboscursus kregen ze advies van Wouter van Eck, een van de pioniers in Nederland op dit gebied. Hij adviseerde om een jaar de tijd te nemen om de locatie van het voedselbos te observeren, voordat je het gaat ontwerpen en aanleggen. Maar de Transfarmers waren zo enthousiast, dat ze meteen begonnen zijn. Als eerste moest een hoop afval worden opgeruimd. En het gebied staat vol met bramen en brandnetels.
Geertje: “Deze planten komen spontaan op als de bodem te veel stikstof bevat. Ze hebben een belangrijke functie om de bodem weer in balans te krijgen. Daarom kiezen wij ervoor om de brandnetels te laten staan. Daarnaast zijn ze belangrijk als waardplant voor vlinders en maken de wortels de grond luchtig. Als de aangeplante bomen eenmaal groot genoeg zijn, zullen de brandnetels vanzelf minder licht krijgen en afsterven. Maar de bramen gaan eruit. Die zijn te sterk en te dominant, het nieuw aangeplante materiaal krijgt anders geen kans. We laten verder staan wat daar goed groeit. We gaan de volgende planten toevoegen: daslook, bosbessen, rimpelroos, rode en witte aalbessen, kruisbessen en fruit- en notenbomen als kweepeer, mispel en walnoot.”
Voedselboswachter Jansen kijkt met veel plezier terug op de cursus van de Brabantse Milieufederatie. “We hebben veel informatie gehad. Het was ook erg inspirerend om andere cursisten te ontmoeten. Binnenkort komt de groep cursisten bij ons voedselbos kijken. Ik vond het zelf ook heel interessant om op excursie te gaan. We zijn destijds bij Floris’ Natuurlijke Bomen in Den Dungen gaan kijken en bij Fruitz for Life, Fruithof de Brand in Zeeland.”
Leveranciers
Natuurlijk is er geld en menskracht nodig om een voedselbos aan te leggen. Voor Voedselbos Graafse Akker kocht Geertje een deel van de planten bij de Tovertuinderij in Nederweert. “Zij leveren vaker aan mensen die voedselbossen aanleggen, ze hebben veel kennis. En belangrijker nog: ze denken mee over wat je nodig hebt. We kregen een subsidie van NLdoet voor de aanplant van het voedselbos. En Stichting Van Akker naar Bos had plantgoed over, dat we samen met andere groene initiatieven in Den Bosch, goedkoop konden overnemen.”
Het voedselbos is inmiddels aangeplant. De vrijwilligers die meehielpen werden uitgenodigd om over 5 jaar de vruchten te komen plukken.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd door de Brabantse Milieufederatie.
Foto header: Damien Creatz via Unsplash
Foto’s in tekst: Marjolein Bezemer
Meer over voedselbossen.
