Waarom is de rivier niet drinkbaar? Word ik blootgesteld aan bestrijdingsmiddelen? Je kunt het zelf onderzoeken door middel van burgeronderzoek. En dat heeft effect, concludeert Anna Berti Suman, die onlangs promoveerde aan Tilburg University. “Autoriteiten luisteren beter als je met bewijs komt van milieuschade”.
Burgers kunnen met zelf verzamelde data echt iets veranderen voor een betere leefomgeving. Dat wees onderzoek van Suman naar citizen sensing (burgeronderzoek) uit.
“Als je zelf gegevens verzamelt, ben je een goed geïnformeerde deelnemer aan de discussie en kun je op eigen kracht ingrijpen,” stelt Suman. “Als inwoners en overheid een conflict hebben over milieuvervuiling, kan goed burgeronderzoek vaak leiden tot samenwerking en een oplossing.”
Volgens Suman zal burgeronderzoek steeds belangrijker worden bij milieuconflicten. “We kunnen beter bemiddelen tussen burgers en overheid of bedrijven met de resultaten van burgeronderzoek. Zo kunnen we slepende rechtszaken voorkomen en milieuproblemen sneller oplossen.”
Wat kan ik zelf doen?
“Heb je een milieuprobleem opgemerkt in je buurt, verzamel dan een groep bewoners die zich daar ook zorgen over maakt”, adviseert Suman. Controleer of de gegevens van de overheid kloppen. Een wetenschapper kan helpen als je de data zelf niet kunt lezen. Neem contact op met andere burgerinitiatieven voor advies en het lenen van meetapparatuur. “Zodra je kan aantonen dat je een probleem hebt, ga je herrie maken. Je bent nu niet alleen een klagende burger, maar je kunt het ook bewijzen met gegevens.”
Burgers verzamelen data waterkwaliteit
Li An Phoa, initiatiefnemer van stichting Drinkable Rivers, onderzoekt de waterkwaliteit van rivieren omdat ze vindt dat we water uit rivieren ongefilterd zouden kunnen drinken. Ze wandelde in 2018 van de bron van de Maas naar de monding en verzamelde onderweg met zo’n vijfhonderd bewoners data over het water. Sindsdien mobiliseert ze mensen in stroomgebieden van rivieren om gegevens over waterkwaliteit te verzamelen.
“Als je onderzoek doet in je eigen omgeving, ga je beter kijken naar het water in je buurt. Die ervaring kan ons begrip en inzicht vergroten. Daardoor gaan we meer houden van het water en zorgen we er beter voor,” zegt Phoa.
Inmiddels zijn universiteiten, (hoge)scholen, waterschappen, instanties en ruim vijftienhonderd burgeronderzoekers aangesloten als partner van Drinkable Rivers. Met betrokken burgemeesters langs de Maas werkt Phoa nu in concrete stappen naar het drinkbaar maken van de rivier. “6,8 miljoen mensen in het Maasstroomgebied Nederland en België drinken gefilterd Maaswater, dus de noodzaak van gezonde rivieren is heel groot.”
In 2018 ontdekte burgerinitiatief Meten = Weten 57 (pdf) soorten gif van sierteelt in bewoond gebied. Dat leidde tot een maatschappelijke discussie over de blootstelling aan landbouwgif. Aandacht in de landelijke pers, een gesprek met landbouwminister Carola Schouten en Kamervragen volgden. Volgens de minister overschreden de hoeveelheid aangetroffen gifstoffen de wettelijke normen niet.
Vorige week publiceerde Meten = Weten vervolgonderzoek naar landbouwgif in Drentse natuurgebieden. Daaruit blijkt dat 31 soorten bestrijdingsmiddelen diep in natuurgebieden terug te vinden zijn. Aandacht voor het gevaar van cocktails van verschillende soorten landbouwgif is vooralsnog het belangrijkste resultaat van het burgerinitiatief.
“Het is belangrijk wanneer mensen echt kunnen begrijpen wat er misgaat in hun omgeving”, zegt Suman. “De gegevens die ze in het veld verzamelen, maakt ze krachtige gesprekspartners om met de overheid tot een oplossing te komen”.
Dit artikel werd gepubliceerd op 9 juni 2020 op de nieuwssite NU.nl.
Foto: Maarten van der Schaaf voor Stichting Drinkable Rivers
Meer over duurzaamheid en activisme.
